Kelebeklerle İlgili Temel Kavramlar


Metamorfoz: Kelebeklerin yaşam döngüsünün dört aşaması vardır: yumurta, larva (tırtıl), pupa (krizalit ya da koza) ve yetişkinlik. Bu değişim sürecine metamorfoz (başkalaşım) denir.

Larva (Kurtçuk): Başkalaşım geçiren hayvanların yaşamlarının ilk evresi. Bu evre, yumurtadan çıktıktan sonra pupa evresine geçinceye kadar olan dönemi kapsar. Larvalar cinsel gelişimini tamamlamamış genç hayvanlardır. Kelebeklerde larvalar tırtıl adını alırlar.

Pupa: Pupa, bazı böceklerde tırtılın kendi çevresine ördüğü koza içindeki devinimsiz, kelebeğe ya da böceğe dönüşme evresindeki durumu. Krizalit veya koza olarak da adlandırılır.

Feromon: Aynı türün bireyleri arasında haberleşmeyi ve tür içi bireylerin birbirlerini tanımalarını sağlayan kimyasal madde.

Besin zinciri: Canlı organizmaların beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkilerin gösterildiği bir tablodur.

Konukçu bitki (Besin bitkisi): Bir dişi, yumurtalarını tek bir bitki üstüne bırakır. Bu bitki (konukçu bitki), tırtılın gelişip besleneceği ve kelebek olana kadar kullanacağı tek besin kaynağıdır. Her kelebek türünün tırtılı çoğunlukla bir tek bitki türü ile beslenir. Bu, çocuğun büyüyene kadar her öğünde aynı yemeği yemesidir. Bu nedenle çok özenle seçilmesi gerekir. Dişi, yumurtlayacağı bitkinin kalitesine “ayakları” ile bakar. Bunun için ayaklarında tat alma sensörleri vardır.

Habitat (Yaşam alanı): Bir türün, çoğunlukla yaşamını sürdürdüğü arazi özelliklerini ifade eder. Yükseklik, genel bitki yapısı, coğrafi yapı, yön vb. bilgiler içerir.

Nesil sayısı: Kelebeğin bir yılda kaç kez döngü (metamorfoz) geçirdiğini ifade eder. Bazı türler bir yılda tek nesil verirken bazı türler ise yılda 3-4 nesil verebilirler.

Hibernasyon: Havaların soğumaya başlamasıyla birçok canlı görünürden kaybolur, besin kaynaklarındaki azlık sebebiyle metabolizma hızlarını düşürüp havaların yeniden ısınmasını beklerler. Canlıların bu davranışı hibernasyon (kış uykusu) olarak adlandırılmaktadır. Kelebeklerin büyük bir kısmı kışı yumurta, tırtıl, pupa olarak atlatsa da bazı türlerde yetişkin bireyler kış uykusuna yatarak kışın olumsuz şartlarında hayatta kalmaya çalışır.
https://evrimagaci.org/kelebeklerin-dunyasi-5371
Bilim ve Teknik, TÜBİTAK Yayınları, Mayıs 2011, Sayı: 734
TRAKEL BÜLTEN, Şubat 2014, Sayı: 2